علت بروز تخم ماندگی پرندگان + پیشگیری و درمان تخم ماندگی
اگر به پرورش و نگهداری از پرندگان علاقمند هستید پس به طور قطع با اصطلاح تخم ماندگی پرندگان و خطرات جدی این معضل رو به رو شده‌اید. امروز در این مقاله از یوکاپروت قصد داریم تا با کمی بررسی بیشتر در این زمینه و کسب آگاهی در رابطه با آن به شیوه‌های پیشگیری و درمان این بیماری کشنده پرندگان اشاره نماییم.
تخم ماندگی پرندگان چیست؟
تخم ماندگی پرندگان، به‌ویژه گیر کردن تخم طوطی ها اللخصوص در کاکاتیل ها ( عروس هلندی ) ، وضعیتی پزشکی است که در آن پرنده ماده نمی‌تواند تخم را از دستگاه تناسلی خود عبور دهد. در صورت عدم پیگیری و درمان به موقع، تخم پیچ شدن پرندگان میتواند منجرب به مرگ پرنده موردنظر شود.
تخم ماندگی پرندگان یا تخم پیچ شدن و گیر کردن تخم طوطی یکی از متداول‌ترین بیماری‌ها در پرندگانی همچون عروس هلندی ( کاکاتیل ) و گرینچیک و راهب و همچنین مرغ عشق است، با این وجود ممکن است پرندگان دیگر را نیز درگیر خود کند؛ که در ادامه به برسی عوامل و راه‌های پیشگیری آن میپردازیم.
دلایل بروز تخم ماندگی در طوطی ها
پرندگان به دلایل مختلفی ممکن است تخم پیچ شدن را تجربه کنند که بررسی هریک میپردازیم:
- کمبودهای تغذیه‌ای: کمبود مواد مغذی ضروری مانند کلسیم و ویتامین D میتواند باعث ضعف عضلات و استخوان‌ها شود و عبور تخم را دشوار کند. این کمبودها می‌توانند ناشی از رژیم غذایی نامناسب یا عدم دسترسی به منابع کافی نور خورشید باشند.
اگر طوطی شما نیز از کمبود تغذیه رنج می‌برد به شما پیشنهاد می‌کنم حتما نگاهی به پک‌های تغذیه‌ای یوکاپروت بیاندازید؛ سلامت طوطی شما افتخار ماست..)
- چاقی: وزن زیاد بدن میتواند به دستگاه تناسلی فشار وارد کند و عبور تخم را مشکل سازد. تخم ماندگی پرندگان چاق از متداول‌ترین بیماری‌های این دسته از پرندگان است، زیرا چربی اضافی میتواند فضای کافی برای عبور تخم را کاهش دهد.
- سن و سلامت: پرندگان مسن‌تر یا بیمار ممکن است دستگاه تناسلی ضعیف‌تری داشته باشند. بیماری‌های مزمن یا عفونت‌های دستگاه تناسلی نیز می‌توانند به تخم ماندگی منجر شوند.
- اندازه یا شکل تخم: یکی دیگر از عوامل گیر کردن تخم طوطی میتواند تخم‌های غیرعادی بزرگ یا بدشکل باشد، این تخم ها می‌توانند مسبب ایجاد انسداد در پرندگان شوند. این مشکل ممکن است به دلیل مسائل ژنتیکی یا تغذیه‌ای باشد.
- تخم گزاری بی رویه (excessive egg production) : من علیرضا جوادزاده همیشه گفته‌ام که از تخم گزاری متعدد و بیش از حد طوطی های خود خوشحال نشوید! چون نه تنها راندمان شما بالا نمیرود بلکه باعث ضعف استخانی و عضلانی پرنده میشود، تخم گزاری بی رویه در عروس هلندی بسیار دیده میشود، در ادامه راه های جلوگیری از این عارضه را توضیح خواهم داد.
- کمبود فعالیت بدنی: از دیگر عوامل گیر کردن تخم پرندگان کمود فعالیت بدنی پرنده است. فعالیت فیزیکی محدود میتواند به ضعف عضلات منجر شود و تخم‌گذاری را پیچیده‌تر کند. پرندگان در طبیعت به طور طبیعی فعالیت بیشتری دارند که به سلامت دستگاه تناسلی کمک می‌کند.
- استرس: عوامل استرس‌زا می‌توانند روند طبیعی تخم‌گذاری را مختل کنند. تغییرات ناگهانی در محیط، سر و صدای زیاد، یا نبود احساس امنیت می‌توانند پرنده را دچار استرس کرده و آن را در معرض خطر ابتلا به تخم پیچ شدن قرار دهد.
علائم تخم پیچ شدن طوطی
پرنده ای دچار تخم ماندگی یا همان تخم پیچ شدن میشود علائمی دارد باید به آنها توجه کنید:
- بی حالی و ضعف ( در موارد شدید طوطی ماده کف قفس می‌نشیند و تلاش برای تخم گزاری دارد )
- بی اشتهایی
- تورم ناحیه بین مخرج و قفسه سینه
- تاخیر در تخم گزاری ( مثلا بین تخم اول تا دوم بیش از حد طول بکشد )
- زجر تنفسی : یکی ازعلائم تخم پیچ شدن طوطی ها مشکل در تنفس است که به علت فشار وجود تخم در دستگاه تناسلی میباشد
- نبض دم ( نشانگر تنفس سخت )
نکته : اگر حال عمومی پرنده خوب میباشد و فقط کمی تاخیر در تخم گزاری دارد لطفا اقدام خاصی انجام ندهید و فقط استرس های محیطی را حذف کنید و آب و غذای پر انرژی در اخیار طوطی قرار دهید تا از بروز تخم پیچ شدن پیشگیری نمایید.
پیشگیری از تخم ماندگی
- تامین نیاز های بدنی و تغذیه ای طوطی : کلسیم و ویتامین d3 نقش اساسی در تخم گذاری و عملکرد ماهیچه ها دارند ، پس از تامین مواد مغذی و ویتامین ها از قبل و هنگتم تخم گذاری غافل نشوید ، میتوانید از مکمل های مخصوص طوطی سانان که حاوی ویتامین D3 و همچنین کلسیم و مواد معدنی میباشند استفاده کنید .
نور آفتاب باعث جذب بیشتر ویتامین D3 و در نتیجه جذب بیشتر کلسیم میشود، همچنین شما میتوانید با خرید مکمل‌های کلسیمی به بهبود شرایط جسمی طوطی خود کمک کنید. همچنین استفاده از سنگ کلسیم به جای سنگ دریا در قفس پرنده میتواند بسیار مفید باشد.
مراقب باشید که بیش از اندازه مجاز از مکمل ها استفاده نکنید چون جذب کلسیم اضافه باعث مشکلات کلویوی و همچنین ضخیم شدن و بد فرم شدن تخم می شود که خود تخم از عوامل بروز تخم ماندگی پرندگان است. ( راز سلامتی در تعادل است )
- با فعالیت های بدنی از تخم پیچ شدن جلوگیری کنید : همانطور که پیشتر گفتم ، ضعف عضلانی و همچنین چاقی یکی از اصلی ترین عوامل تخم ماندگی میباشد ، پس با محیا کرددن فضای بزرگ برای طوطی ها شرایط فعالیت بدنی و ترجیها پرواز را برای آنها محیا سازید . مثلا میتوانید چوب های نشیمنگاه را طوری قرار دهید که پرنده برای رسید به هرکدام نیاز به پر زدن داشته باشد
- از رژیم غذایی پر چرب اجتناب کنید : انباشته شدن چربی موجب فشار به دستگاه تناسلی پرنده میشود که میتواند به شدت باعث تخم ماندگی شود ، پس وزن طوطی خود را کنترل کنید . در مرغ عشق و کاکاتیل ها و همچنین کواکر ها ( راهب ) چاقی بسیار رایج است.
- استرس را نابود کنید : یکی از عوامل گیرکردن تخم طوطی استرس است ، پس برای پرندگان مولد خود شرایطی بدون استرس محیا کنید.
- تغذیه انرژی‌زا: هنگام تخم گزاری از خوراک های پر انرژی با قند نسبتا بالا استفاده کنید مثل سیب و میوه های پر انرژی.
- چکاپ به موقع: به صورت دوره ای طوطی های خود توسط یک دامپزشک متخصص پرندگان زینتی چک آپ کنید.
درمان تخم ماندگی پرندگان
( لطفا قبل از هرگونه اقدام در جهت درمان تخم ماندگی پرندگان ابتدا با دامپزشک خود مشورت کنید! )
- گرما و رطوبت: فراهم کردن محیطی گرم و مرطوب میتواند به شل شدن عضلات و تسهیل عبور تخم کمک کند. میتوانید از حمام آب گرم یا دستگاه بخور استفاده کنید.
- انرژی رسانی به طوطی: از شکر یا قند محلول در آب برای انرژی رسانی آنی استفاده کنید.
- مکمل‌های کلسیم: دادن کلسیم میتواند انقباضات عضلانی را تقویت کرده و به عبور تخم کمک کند. این کار باید تحت نظر دامپزشک انجام شود.
- کمک فیزیکی: دامپزشک ممکن است به صورت دستی در خروج تخم کمک کند. این فرایند نیاز به دقت و تجربه دارد تا به پرنده آسیب نرسد.
- داروها: هورمون‌ها یا سایر داروها ممکن است برای تحریک تخم‌گذاری استفاده شوند. این داروها معمولاً به پرنده تزریق می‌شوند و باعث انقباضات رحمی می‌شوند.
- جراحی: در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی برای خارج کردن تخم باشد. این آخرین راه‌حل است و فقط باید توسط دامپزشک مجرب انجام شود.
نکته : خوراندن روغن کمک آنچنانی نخواهد کرد چون مسیر گوارشی و مسیر رحم از هم جدا هستند و همگام تخم گزاری رحم به خروجی دستگاه گوارش وارد میشود و عملا تخم با دستگاه گوارش تماس مستقیم ندارد.
به توصیه دکتر باب دانلی در کتاب AVIAN MEDICINE AND SURGERY IN PRACTICE تزریق مستقیم Prostaglandin E2 (پروستاگلاندین E2 ) برای تحریک به تخم گزاری بسیار موثر است .
در پایان
همانطور که در مقاله اشاره کردیم تخم ماندگی پرندگان از دسته بیماری‌های متداولی است که میتواند زندگی پرنده را تهدید کند، که با کسب اطلاعات در رابطه با عوامل به وجود آورنده این بیماری میتوانید از بروز آن جلوگیری نمایید.
امیدوارم در این مقاله از یوکاپروت توانسته باشیم به سوالات شما در زمینه تخم پیچ شدن و راه‌های درمان تخم ماندگی پرندگان پاسخ داده و این محتوا برای شما مفید واقع شده باشد .
